بررسی خصوصیات رشدی و فیزیولوژیکی چند گونه شبدر (trifolium spp l) تحت تاثیر تنش یخ زدگی در شرایط کنترل شده

به منظور بررسی خصوصیات رشدی و فیزیولوژیکی چند گونه شبدر (trifolium spp l.) تحت تاثیر تنش یخ زدگی در شرایط کنترل شده، آزمایشی در سال زراعی 90-1391 در دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل با چهار تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش دو تاریخ کاشت (28 شهریور و 27 مهر) و چهار گونه شبدر قرمز t. pratense، سفید t. repense، ایرانی t. resupinatum. (گونه های پاییزه) و شبدر لاکی t. incarnatum (گونه بهاره) بودند، که پس از طی سه ماه (تاریخ کاشت اول) تا چهار ماه (تاریخ کاشت دوم) رشد و خوسرمایی در شرایط طبیعی در معرض دماهای یخ زدگی (صفر (شاهد)، 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18-، 21- درجه سانتی¬گراد) قرار گرفتند. پایداری غشاء بر اساس درصد نشت الکترولیت ها از برگ و طوقه و دمای کشنده 50 درصد نمونه ها براساس نشت الکترولیت¬ها از برگ (lt50el(l)) و طوقه (lt50el(c)) تعیین شد. در پایان دوره بازیافت نیز درصد بقاء، دمای کشنده 50 درصد گیاهان براساس درصد بقاء (lt50su)، سطح برگ و دمای کاهنده 50 درصد سطح برگ (rlat50)، وزن خشک و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک (rdmt50) مورد بررسی قرار گرفت. اثر متقابل تاریخ کاشت، گونه و دماهای یخ زدگی بر درصد نشت الکترولیت ها از برگ معنی دار بود، به طوری که در گونه های پاییزه در تاریخ کاشت اول درصد نشت الکترولیت ها کمتر از تاریخ کاشت دوم بود، اما در گونه بهاره، گیاهان تاریخ کاشت دوم نسبت به تاریخ کاشت اول درصد نشت الکترولیتی کمتری داشتند. کمترین lt50el(l) در تاریخ کاشت اول، در گونه های قرمز و ایرانی و بیشترین آن در گونه لاکی مشاهده شد، درحالی که در تاریخ کاشت دوم کمترین مقدار آن در گونه های ایرانی و لاکی و بیشترین آن در گونه قرمز بود. اثر متقابل تاریخ کاشت، گونه و دماهای یخ زدگی بر درصد بقا به گونه ای بود که، با کاهش دما از صفر به 15- درجه سانتی گراد در تاریخ کاشت اول، گونه قرمز و ایرانی از درصد بقای بالاتری نسبت به گونه های سفید و لاکی برخوردار بودند. همچنین گونه قرمز و ایرانی در تاریخ کاشت اول lt50su کمتری داشتند، در صورتی که در تاریخ کاشت دوم گونه لاکی lt50su کمتری داشت و شبدر سفید از نظر صفت مذکور، در هر دو تاریخ کاشت تقریبا مشابه بود. اثر متقابل تاریخ کاشت، گونه و دماهای یخ¬زدگی بر سطح برگ و وزن خشک بوته در پایان دوره بازیافت معنی دار بود. در تاریخ کاشت اول شبدر ایرانی در دمای 18- درجه سانتی گراد نسبت به دمای صفر درجه سانتی¬گراد کمترین کاهش سطح برگ را داشت و درتاریخ کاشت دوم نیز در دمای 15- درجه سانتی گراد نسبت به تیمار شاهد برخلاف سایر گونه ها افزایش سطح برگ داشت. گیاهان در تاریخ کاشت اول در دمای 18- درجه سانتی گراد گونه های قرمز و ایرانی درصد بقا بالایی داشتند. دو گونه شبدر ایرانی و سفید در هر دو تاریخ کاشت اول و دوم، به ترتیب کمترین و بیشترین rdmt50 را داشتند.